Memleketimin sevdiğim ifadesiyle “dışarlıklı” bir göçmen kuşsanız eğer her gün şaşırabileceğiniz şeylerle karşılaşabilir, daha önce hiç yaşamadığınız deneyimlere yelken açabilirsiniz. İngiliz Kültürel Çalışmalar ekolünün kültürü “öteki”, diğeri üzerinden tanımlaması gibi başkalarının kültürüne şahit olurken bazen içinde harmanlanır bazen bile isteye dışında yürürsünüz. Çoğunlukla da tam orta çizgide, o ürkütücü aralıkta öylece durursunuz; ne kendi çemberinize geri dönebilirsiniz, ne diğerinin çemberine girebilirsiniz. Ardınıza döndüğünüzde bıraktığınız değişmiş, dönüşmüş, ve artık sizin bildiğiniz olmaktan çıkmıştır; hemen önünüzdeki, yanı başınızdaki zaten size ait değildir. Hemen o meşhur Murathan Mungan şiiri gelmesin aklınıza, onda tek bir çemberin içinde ya da dışında olma hâli ızdıraba dönüşmüştür.
Şanslıyım ki şahsi deneyimimde önümdeki çemberin sihirli köpüğüne dalmayı dilediğim çok an oldu; çocukluğumuzdaki gibi kana kana “çeşmeden” her su içtiğimde, neredeyse adım başı rastlanabilen şehir kütüphanelerinde günlük gazeteleri okuyan ileri yaşlı insanların kalabalığına her şahit oluşumda, aileleriyle ikinci el pazarlarında güneşli hafta sonlarını satış yaparak geçirmekten hiç imtina etmeyen tersine bu bilinci sonraki kuşaklara aktarabilmek için bir aile etkinliğine çeviren varsıl insanlarla her tanışmamda, her türlü hava koşulunu eğlenceli bir etkinliğe çeviren farklı yaş gruplarını her seyredişimde, Protestanlığın getirdiği derin ahlak anlayışının sürdürülebilir olmasına küresel ısınma karşıtlığı gibi tutunmalarına ve daha nicesine hayranlık ve imrenmeyi de barındıran derin bir saygıyla yaklaştım. Sakın bunlar kültür öğesi sayılmaz sanmayın, kültür her türlü temsilin yapıtaşıdır. Doğadan insana, atomdan enformasyona, politikadan sanat eserine, her şeyin üzerindedir.
Çemberin hayali köpüğüne şükrettiğim ya da bu yazının başlığındaki gibi hissettiğim anlar mı? Elbet oldu! Coğrafi olanaklarımız, kültürel zenginliklerimiz, yetişme gayretimiz, bir anda bir oluşumuz, hızlı ve kıvrak zekâmız ama en çok potansiyelimiz! Ait olduğumuzun ne denli kıymetli olduğunu en çok işte o araftakiler anlar…
40 Numaralı Rubai
Neden servi ve süsen tarihte geçer?
Neden özgür insanlar onları seçer?
Biri on dili varken, susar devamlı,
Biri yüz eli varken, sanma el açar!
Ömer Hayyam
Okuma Önerisi
Kent sosyolojisi üzerine Chicago Okulu ekolünden Şehir, Robert E. Park, Ernest W. Burgess (Der.)
İngiliz Kültürel Çalışmalar ekolünün kanonik eseri Kültür ve Toplum (1780-1950), Raymond Williams
Enfes bir Türk Edebiyatı yapıtı olarak da Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Ahmet Hamdi Tanpınar.
